طرز تهیه 3 شیرینی و دسر یلدایی مخصوص یلدا

طرز تهیه شیرینی یلدایی تارت انار

• مرحله اول

در مرحله اول طرز تهیه شیرینی یلدا ، هسته خرماها را جدا کنید. خرما، مغز گردو و مقدار کمی نمک را داخل مخلوط کن ریخته و کاملا میکس کنید تا به صورت خمیر درآید.

• مرحله دوم

مواد آماده شده را داخل قالب بریزید و با دست فشار دهید تا یکدست شده و داخل قالب فیکس شود. سپس قالب را داخل فریزر قرار دهید.

• مرحله سوم

روغن نارگیل را ذوب کنید. سپس عسل، روغن نارگیل، پودر کاکائو، وانیل و نمک را داخل غذاساز یا مخلوط کن ریخته و مخلوط کنید تا کاملا یک دست شود. ( اگر مخلوط کن ندارید مواد را داخل یک کاسه بزرگ ریخته و آنقدر هم بزنید تا کاملا نرم و یکدست شود). یک سوم از دانه های انار آماده شده را به مواد اضافه کنید و هم بزنید.

• مرحله چهارم

حالا قالب خمیر تارت که در مرحله قبل درون فریزر قرار داده بودید را بیرون آورده و مواد آماده شده را روی آن بریزید. مواد را به صورت یکدست پخش کرده و روی آن را صاف کنید. برای تزئین، مقداری دانه انار روی مواد بپاشید. مجددا قالب را به مدت 30 دقیقه در درون یخچال قرار دهید تا مواد کاملا خنک شود. بعد از نیم ساعت قالب را از یخچال خارج کرده و مواد را در شکل‌های دلخواه برش بزنید. تکه‌های تارت انار را داخل ظرف سرو بچینید.

نکته: در صورتی که قصد دارید تارت انار را بعدا نوش جان کنید آن را درون یخچال قرار دهید اما 5 تا 10 دقیقه قبل از سرو آن را از یخچال بیرون بیاورید تا کمی نرم شود.

طرز تهیه شیرینی یلدایی کوکی هندوانه

در صورتی که دوست داشتید شیر بادام را در خانه تهیه کنید ابتدا مراحل زیر را انجام دهید و سپس به سراغ درست کردن شیرینی یلدایی بروید.

• مرحله اول

یک پیمانه بادام درختی و یک پیمانه آب سرد را در یک قابلمه ریخته و روی شعله ملایم گاز قرار دهید تا جوش بیاید. بعد از جوش آمدن آب، یک دقیقه صبر کنید و بعد حرارت را خاموش کرده و پوست بادام‌ها را جدا کنید.

• مرحله دوم

بادام‌های بدون پوست را با ۱ پیمانه آب سرد در غذاساز یا دستگاه مخلوط‌‌کن بریزید و 2 تا 3 دقیقه آن را با درجه تند مخلوط کنید. زمانی که مخلوط شما به شیره سفید رنگی تبدیل شد مخلوط کن را خاموش کرده و مواد را از صافی رد کنید.

• مرحله سوم

کره نرم شده و شکر را درون یک کاسه بزرگ بریزید و مخلوط کنید. (با سرعت متوسط همزن برقی) سپس تخم مرغ را به مواد اضافه کنید و مجددا هم بزنید و مخلوط آماده شده را کنار بگذارید.

• مرحله چهارم

آرد را الک کنید.آرد الک شده، جوش شیرین، نمک و 1/2 قاشق چای‌خوری شیره بادام را درون ظرفی ریخته و هم بزنید. حالا مخلوط را به مواد آماده شده در مرحله قبل (مخلوط کره، شکر و تخم مرغ) اضافه کنید.

• مرحله پنجم

مواد را هم بزنید تا خمیر یکدستی تشکیل شود. یک فنجان از خمیر را جدا کنید و کنار بگذارید. خمیر باقی مانده را به دو قسمت تقسیم کنید.

• مرحله ششم

روی یک قسمت رنگ ژله‌ای سبز و روی یک قسمت دیگر رنگ ژله‌ای قرمز بریزید. هر سه خمیر را به صورت جداگانه ورز داده و سپس به مدت 1 ساعت درون یخچال قرار دهید.

• مرحله هفتم

سینی فر را خارج کنید و دمای فر را روی 180 درجه سانتی گراد تنظیم کنید تا گرم شود.

• مرحله هشتم

بعد از یک ساعت خمیرها را از یخچال خارج کنید. خمیرها رنگ را لوله کنید تا به شکل استوانه در بیاید. 
ابتدا خمیر سبز را به شکل مربع روی یک سطح صاف پهن کنید. سپس خمیر سفید را روی آن پهن کنید و خمیر قرمز به همان صورت استوانه را روی آنها قرار داده و باهم رول کنید. 

• مرحله نهم

خمیر استوانه‌ای سه رنگ را به کمک یک چاقو به صورت حلقه‌های رولت برش بزنید. (ضخامت هر رول 3 سانتی متر)، مجددا حلقه ها را از وسط نصف کنید تا مانند قاچ هندوانه شود.

• مرحله دهم

در آخرین مرحله از طرز تهیه دسر شب یلدا ، داخل سینی فر را با کاغذ روغنی بپوشانید. خمیرهای برش خورده را داخل سینی بچینید. سینی را به مدت ۱۵ دقیقه با دمای 180 درجه سانتی گراد داخل فر قرار دهید. بعد از این مدت سینی فر را بیرون آورده و فورا شکلات‌های چیپسی را روی کوکی‌های بپاشید تا ظاهر کوکی شما بیشتر شبیه هندوانه شود. ( می‌توانید از دانه کنجد نیز برای تزئین کوکی‌ها استفاده کنید.)

طرز تهیه شیرینی یلدایی مسقطی انار

• مرحله اول

برای تهیه دسر یلدایی مسقطی انار ، انارها را دانه کرده و داخل مخلوط کن بریزید. آب انار بدست آمده را از یک صافی رد کنید تا مایعی کاملا یکدست و شفاف بدست بیاید.

• مرحله دوم

آب انار آماده شده در مرحله قبل را درون یک قابلمه بریزید. نشاسته را به آب انار اضافه کنید و هم بزنید تا کاملا حل شود.

• مرحله سوم

قابلمه را به مدت 10 دقیقه روی حرارت متوسط قرار دهید و مدام مواد را هم بزنید. زمانی که مواد کمی غلیظ شد، شکر، کره و مواد را هم بزنید تا کره و شکر در آن حل شود، بعد حرارت را خاموش کنید.

• مرحله چهارم

درون قالب را با کمی روغن چرب کنید. مواد آماده شده را درون قالب بریزید و در صورت تمایل یک چهارم پیمانه دانه‌ی انار به آن اضافه کنید و قالب را به مدت یک تا دو ساعت کنار بگذارید تا کاملا خنک شوند. بعد از این مدت مسقطی آماده شده را داخل ظرف دلخواه برگردانید و روی آن را با دانه‌های انار تزئین کنید.

تاریخچه جشن باستانی شب یلدا

طبق نوشته‌های اوستا و پادشاهان هخامنشی، در شب یلدا «مهر، میترا یا میثرَه» به انگلیسی «Mithra» از ایزدان باستانی ایران و هند به جهان بازگشته و خورشید را برتری می‌دهد و باعث طولانی شدن روزها می‌شود. برخی هم معتقدند در طولانی‌ترین شب سال 51 پادشاهی اشکانیان (196 میلادی) پیامبری پا به جهان گذاشته که دو دولفین او را از آب بیرون آوردند.

نور و گرمایی که خورشید برای زمین به ارمغان می‌آورد، همواره برای مردم نماد خیر و برکت بوده است زیرا کار و اشتغال مردم دوران کهن که عموما شامل دامداری و کشاورزی بوده باعث می‌شده تا زندگی آن‌ها کاملا وابسته به تغییرات طبیعی مانند تغییر فصل‌ها، بلندی و کوتاهی روز و شب، گردش خورشید و حرکت و موقعیت ستارگان باشد. از این رو مردم آن دوره، روزهایی که طولانی‌تر بوده و بیشتر می‌توانستند از نور و گرمای خورشید استفاده کنند را گرامی و نیک می‌پنداشتند.

شیرینی یلدایی سر سفره زیبای یلدا

اقوام آریایی پی برده بودند که آغاز زمستان مصادف است با طولانی‌تر شدن روزها و کوتاه‌تر شدن شب‌ها. به همین علت شب آخر پاییز را شب زایش خورشید نامیده و آن را بشارتی برای پیروزی نور و روشنی بر تاریکی می‌دانستند. بر پایه همین باور مهر پرستی، آن‌ها روز اول زمستان را برابر با آغاز سال قرار داده بودند. در فرهنگ کهن اوستایی نیز سال نو با فصل سرد شروع می‌شود و در اوستا واژه «سَرِدَ» به انگلیسی «Sareda» یا «سردَ» به انگلیسی «Saredha» هر دو به معنای سرد  اما نشان‌دهنده‌ی مفهوم «سال» است. همچنین تقویم كهن ارمنیان نخستین ماه سال نو را «ناواسارد» ذکر می‌کند که کاملا مشابه واژه اوستایی «نوسرذه» به معنای «سال نو» است.

ریشه واژه‌های «یلدا» و «چله»

«یلدا» از واژه سریانی« ܝܠܕܐ » گرفته شده که به ‌معنای زایش است، زبان سریانی یکی از زبان‌های مهم ادبی رایج در خاورمیانه در سده چهارم تا هشتم میلادی بوده که امروزه نیز آثار زیادی از آن به جا مانده است.
«چله» دو موقعیت از یک سال خورشیدی است که شامل دو بخش بزرگ (چهل روز- چله بزرگ) و کوچک (بیست روز- چله کوچک) است، این کلمه در واقع مخفف واژه‌ی «چهله» از ریشه چهل بوده و نشان‌دهنده‌ی گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاما چهل روزه) است.
چله بزرگ زمستان از اول دی ماه شروع شده و دهم بهمن ماه به پایان می‌رسد، چله کوچک این فصل نیز از دهم بهمن ماه شروع شده و آخر بهمن به پایان می‌رسد.
چله بزرگ تابستان از اول تیرماه شروع شده و دهم مرداد ماه به پایان می‌رسد، چله کوچک تابستان نیز از دهم مرداد ماه تا پایان آخرین روز مرداد می‌باشد. در گذشته ««چله تابستان» یا «چله تموز» که برابر با طولانی‌ترین روز سال(اول تیرماه) است نیز جشن گرفته می‌شد. مردم جنوب خراسان هنوز هم طبق رسمی دیرینه این روز را گرامی می‌دارند.

تغییرات خورشید در شب یلدا

در آخرین روز پاییز، سفر خورشید به پایین‌ترین نقطه‌ی افق جنوب شرقی تمام می‌شود و خورشید که از آغاز تابستان تا آغاز زمستان، هر روز کمی پایین‌تر از محل پیشین خود در افق طلوع می‌کرد و موجب کوتاه شدن روزها و بلندتر شدن شب‌ها شده بود، بار دیگر در مسیری معکوس و به سوی بالا باز می‌گردد و به طرف شمال شرقی حرکت می‌کند، این تغییر حرکت خورشید که با شروع زمستان همراه است موجب طولانی‌تر شدن روزها و غلبه‌ی نور و روشنایی بر تاریکی می‌شود. مردم باستان این اتفاق را زایش مجدد خورشید می‌دانستند.

نام‌های دیگر شب یلدا و روز اول زمستان

ابوریحان بیرونی از جشن یلدا با نام «میلاد اکبر» یاد می‌کند و آن را «میلاد خورشید» می‌داند، او همچنین روز اول دی ماه را «خُر» می‌نامند و در نسخه‌ای از قانون مسعودی(دایره المعارف بزرگ نجومی ابوریحان بیرونی) که در لندن نگهداری می‌شود از این روز به نام «خُره روز» یاد کرده است. البته روز اول دی در برخی منابع «خُرم روز» نیز ذکر شده است.

در آیین میترا روز اول زمستان روز تولد مهر و اولین روز سال نو است که آن را «خوره روز» (خورشید روز) می‌نامند.

پیروان آئین زرتشت روز اول دی را «خور‌روز» یا «روز خورشید» دانسته و آنرا جشن می‌گرفتند این جشن نیز «نودروز» نام داشت و مرتبط با بازه زمانی شب یلدا تا عید نوروز بود که شامل ۹۰ روز می‌شود.

جشن یلدا در ایران باستان

ایرانیان باستان در شب یلدا دور هم جمع می‌شدند و آتشی برپا می‌کردند تا تاریکی و عاملان اهریمنی را فراری دهند، آن‌ها همچنین سفره‌ای انداخته و از مهمانان با «میزد» به انگلیسی «Myazd» به معنای خوراک مقدس، میوه فصل، میوه خشک، آجیل«لُرک_ Lork واژه‌ای زرتشتی» و ادوات نیایش (شامل آتشدان، عطردان، برسم، بخوردان و... ) پذیرایی می‌کردند.
شاهان ایرانی طبق سنتی دیرینه که از آیین مهر به آنان رسیده بود، در روز اول دی با جامه‌ای سپید راهی صحرا می‌شدند و  به دور از تاج و تخت روی فرش سپید رنگ می‌نشستند. ‌تمام کارکنان کاخ نیز در این روز آزاد بودند و بدین ترتیب همه از شاه تا خدمتکار مانند مردم عادی زندگی می‌کردند. در این روز جنگیدن و خون ریختن ممنوع بود و گاهی کشتار و جنگ با دشمنان نیز به صلح تبدیل می‌شد.

برخی از مردم نیز شب یلدا را در دامنه کوه‌های البرز می‌گذراندند و سپیده دم، طلوع خورشید و زایش مجدد آن را به تماشا می‌‌نشستند. نیایشگاه‌های پیروان آیین مهر هم مکان دیگری بود که برخی‌ها طولانی‌ترین شب سال را در آن‌جا حاضر می‌شدند و تولد دوباره مهر را در آنجا جشن می‌گرفتند.

شباهت جشن یلدا با کریسمس

به جز ایران باستان، برپایی جشن انقلاب زمستانی در میان اقوام باستانی دیگر از جمله رومیان نیز رواج داشته و آن‌ها میلاد خورشید شکست ناپذیر را در این زمان جشن می‌گرفتند. بسیاری معتقدند جشن کریسمس در واقع بقایای مراسم و جشن‌های مربوط به آیین میتراییسم است که به آیین مسیحیت نیز راه پیدا کرده است. رومیان و سرزمین‌های تحت فرمانروایی آن‌ها برای احترام به ایزد زراعت، هر ساله در روز 17 دسامبر جشنی به نام ساتورنالیا (سیاره کیوان -ساتورن) برپا می‌کردند که تا هفت روز ادامه داشت. همچنین رومیان از تقویم یولیانی استفاده می‌کردند که روز انقلاب زمستانی در آن به جای 21 یا 22 دسامبر در 25 دسامبر قرار می‌گرفت. امروزه به وضوح می‌توان شباهت‌های میان سنت‌های مسیحیان و آئین میتراییسم را مشاهده کرد. مسیحیان در روز تولد عیسی مسیح درست مانند ایرانیان باستان در شب یلدا، شب زنده‌داری کرده و در کنار دوستان و خانواده‌هایشان جشن برپا می‌کنند و در این شب، غذاهای مخصوصی پخته و درخت‌ کریسمس تزئین می‌کنند و شومینه و شمع‌ را روشن نگه می‌دارند.

همچنین واژه‌ی نوئل از کلمه‌ی رومی «ناتال» به‌معنای تولد گرفته شده است و کلاه بابانوئل نیز بسیار شبیه به کلاه موبدان آیین مهر است. درخت کاج و ستاره‌‌ای که روی آن نصب می‌شود هم نشانی از آیین مهر به شمار می‌رود زیرا رومیان درختانی مانند کاج (درخت همیشه سبز) را نشانه‌‌ی غلبه‌ میترا بر زمستان و سرما می‌دانستند. درخت کاج یا سرو را همواره می‌توان در حجاری‌های به ‌جا مانده از آیین مهر، کنار مهر و آناهیتا مشاهده کرد.